Personal website of ....Casper ter Kuile |
 |
- Vliegreis SAS: 461,44
- Autohuur Europcar: 192,52
- Overnachting PLC: 245,--
- Gepind: 324,52
- Creditcard: n.n.b.
- Totaal: 1223,48
Hoe zijn we er toe gekomen?
Dit is het verslag van de aurorachasevakantie van Roy en Casper naar het PolarLightCenter op de Lofoten in Noorwegen eind maart 2009.
Sinds een jaar of twee hebben Rob Stammes en Trees van Nieuwenhoven hun centrum operationeel en dat is inmiddels wijd en zijd bekend onder het ameteurastronomen volkje.
Roy is al lang erg aktief bezig met alles rond poollicht (zie b.v. http://www.poollicht.tk) en diverse mailingslists.
Geleidelijk kwamen we via diverse kanalen aan de weet van het bestaan van het PolarLightCenter op de Lofoten. En vooral ook dat je vanaf die lokatie vrijwel altijd fraai poollicht kan waarnemen, zelf tijdens een zonneminimum!
En dan kruipt het bloed voor de zoveelste keer weer eens daar waar het niet gaan kan... Wij moeten en zullen daar dus naartoe! Gelukkig hebben we beiden al veel (grote) reizen gemaakt naar de uithoeken van deze planeet en zijn voor niets en niemand bang dus deze naar de Lofoten moet een "makkie" wezen.
Welaan: lees dus vooral verder over hoe het ons is vergaan...
De periode - wanneer gaan?
Wanneer naar de Lofoten is een van die zaken die je je als eerste afvraagt. Er zijn een aantal parameters die je daarbij moet bedenken.
Midden in de winter is niet zo handig omdat het dan overdag erg kort licht is en je dan weinig buitenaktiviteiten kan verrichten.
Midden in de zomer is nog minder handig om voor zichzelfsprekende redenen.
Dat beperkt de nuttige waarneemperiodes vanaf de Lofoten al tot een tweetal in lente en herfst. De meest optimale waarnemingsperiode in de lente loopt van ongeveer februari tot uiterlijk half april.
In de herfst zal die periode lopen vanaf eind augustus tot ergens eerste helft november.
Ga je voor een superdonkere hemelachtergrond dan kies je een maanlichtvrije periode zoals wij nu ook hebben gedaan. Maar zoals verderop betoogd kan het z'n charme hebben om toch wat maanlicht "bij de hand" te hebben.
Veel belangrijker voor het kiezen van de optimale waarnemingsperiode is de passage van een coronaal gat over de meridiaan van de zon. Tel er dan een dag of 3 tot 5 bovenop en zorg dat je dan op de Lofoten zit! Helder en fraai poollicht, ook tijdens een zonsminimum(!) is verzekerd!
De reis
Het was even zoeken naar de beste reismogelijkheid. We wilden er natuurlijk wel binnen één dag komen. We vonden een redelijk comfortabele reismogelijkheid die ons op een redelijk christelijk tijdstip vanaf Schiphol naar Oslo deed vliegen via SAS.
Vandaaruit door naar Evenes (Narvik).
Op het kleine overzichtelijke vliegveld van Evenes heb je keuze uit een vijftal autoverhuurbedrijven. Wij kozen voor Europcar maar de andere zullen niet minder zijn.
Wel kwamen we er achter dat het vanaf het vliegveld nog een drietal uurtjes rijden is naar Straumnes! Op zich is het allemaal prima te rijden, je krijgt standaard een wagen mee voorzien van spijkerbanden en daarmee kan je probleemloos 80 km/uur rijden op besneeuwde wegen.
Wij kwamen iets vertraagd aan op Evenes en hebben daar ook nog gegeten. Daardoor kwamen we tijdens onze rit in het donker terecht en dat is lastig omdat de weg feitelijk voor de eerste keer onbekend terrein is.
Merk op dat je, zeker in het donker, de eerste keer het PolarLightCenter voorbij rijdt voordat je er erg in hebt. Weet je echter dat het aan de rechterkant van de weg is gelegen en er twee verlichte sterren voor het raam hangen dan kan het eigenlijk niet missen.
Onze collega gasten hadden kennelijk een misschien slimmere reis weten te vinden. Wel vroeger weg vanaf Schiphol maar daar staat een veel eerdere aankomst op het PolarLightCenter tegenover.
De reis voerde hen via Osla naar Bodo en dan naar het vliegveld van Svolvaer. Vandaaruit is het met een huurauto nog een dik half uurtje rijden naar het PolarLightCenter. Een optie om zeker te overwegen!
De omgeving - de locatie
Kom je in het donker aan dan schrik je misschien eerst even van de "vele" straatverlichting. Het effect van die paar straatlantaarns blijkt in de praktijk overigens erg mee te vallen.
Bij licht blijken her en der verspreid huisjes te staan en je hebt maar twee wegen zoals ook Google maps aangeeft.
De toegangsweg tot Straumnes en Laukvik loopt vlak langs het PolarLightCenter en de andere weg loopt vanaf Laukvik langs de kust omhoog. Die toegangsweg terugrijdend en aan het einde linksafslaand brengt je bij Svolvaer, de enige redelijke "grote" plaats op het eiland waar je wat meer keuze hebt voor je inkopen of sightseeing.
De plaatsjes (gehuchten) Straumnes en Laukvik zijn voorzien van een kleine Coop buurtwinkel waar je al je dagelijkse levensbehoeften kan krijgen om de tent (letterlijk) draaiende te houden.
Verder bevindt zich in Laukvik een klein restaurantje dat zich mag verheugen op de bezoekers uit het verre Nederland. Een dagje van te voren aangeven wat je de volgende dag wilt komen eten is raadzaam. Maar dan krijg je ook best wel wat lekketrs voorgeschoteld!
Op onze laatste dag hadden we niet gereserveerd en was er keuze uit pizza's. Welnu: ik heb zelden(!) zulke lekkere pizza gegeten!!!
Het PolarLightCenter
Het PolarLightCenter bevindt zich in het voormalige dorpshuis dat leegstond en dat Rob en Trees hebben kunnen kopen. In een kleine twee jaar hebben ze het opgebouwd tot wat het nu is en dat is niet mis!
De grote zaal van het voormalige dorpshuis werkelijk ideaal voor het ontvangen van groepen en is ingericht in een gezellige huiselijke sfeer.
Aan de andere zijde van de ingang heb je toegang tot de technische controleruimte van Rob dat is volgestouwd met een berg apparatuur.
In de zaal resteert, naast een paar laptop's en de beamer voor presentaties, een uitermate belangrijke monitor die maar één groen lijntje laat zien...
Rob en Threes beschikken, naast hun twee ogen die bezoekers ook hebben, nog een derde oog en dat is continue op die groene lijn gericht...
Hierover verder meer bij de paragraaf "aurora"...
Overigens is het goed te weten dat je strategisch een zitplaats dient te bemachtigen ten opzichte van de monitor... Er is een fraaie zitbank maar die biedt niet altijd een optimaal uitzicht op de monitor. Er staan ook nog stoelen en daarmee kan je je zelf een first class positie pal tegenover de monitor verschaffen. Het gebeurt maar al te snel dat je met de overige gasten in een geanimeerd gesprek bvent gewikkeld en even voor een moment de monitor vergeet...
Het overkwam ons dus een keertje en dat is één keer teveel...
Het PolarLightCenter is verder voorzien van een tweetal keurig ingerichte slaapkamers voor de gasten. Verder een uitstekend ingerichte keuken waar je ook zelf je meegebrachte voedsel kan nuttigen. Wel even afspraken maken met de gasten in de andere kamer wie wanneer in de keuken terecht kan.
Verder natuurlijk toilet en prima badkamer. Aardig is dat de slaapkamers voorzien zijn van raampjes die uitzicht beiden op het poollicht... In bed liggend dus wel je ogen open houden.
Het weertype - kleding
De Lofoten liggen boven de poolcirkel(!) en het bevindt zich aldus in het arctisch gebied. Dat betekent dat er, zeker in maart, volop sneeuw ligt tot op het strand.
De lucht voelt droog en koud aan, de sneeuw in de lucht is altijd nabij. De zeewatertemperatuur zal slechts een enkele graad boven nul zijn want het dooit overdag nauwelijks tot niet.
Het gebied ligt zo noordelijk dat de depressietreinen meestal zuidelijk langs koersen en het er vaak relatief rustig is. Dat viel ons ook gelijk op: een aantal dagen was er nagenoeg geen wind en dat pal aan zee!
Maar dat wil niet zeggen dat het er nooit waait. Sterker nog: het kan er best "gemeen" waaien en dan is het gelijk echt koud.
Dat betekent dat je al je degelijke winterkledij moet meenemen: fleechejack, zwaar windjack, dubbelgevoerde broek, en dubbel thermo-ondergoed. Verder natuurlijk fleechemuts, dikke wanten, shawl.
Plan je ook nog uitstapjes naar de bergen vlak achter het PolarLightCenter (de Matmora) dan zijn zware bergschoenen en gamaschen een must. De sneeuw is diep en je zakt er zo een halve meter in weg. Het vinden van de schaars of niet aangegeven route moet je op "gevoel" doen.
Dit laatste vereist wel kennis van de bergen! Er zijn daar nog wel meer "gevaren" (zoals overhangende corniches) dus ga nooit onoordeelkundig de bergen in! En vraag altijd eerst even na bij Rob en Trees.
Zoals gezegd: de Lofoten liggen in de Noorse zee en dat betekent dat het zeker niet altijd zonnig is. Kijk je op de weersverwachting voor Straumnes dan valt op dat de verwachting nogal eens wisselt.
Ons viel wel op dat er tussen de wolken altijd wel meer of minder grote gaten vallen en daarin is maar al te vaak poollicht te zien!
Natuurlijk is een heldere hemel het mooist zoals wij gelukkig net meemaakten op het hoogtepunt van het poollicht.
O ja: je kan de keuze maken om te gaan in een periode zonder maanlicht. Dat lijkt logisch maar achteraf lijkt een keuze voor een periode met een eerste kwartier maan misschiehn beter te zijn geweest.
Het blijkt daar namelijk uitzonderlijk donker te zijn, onvergelijkbaar met hier in de oververlichte lage landen! De sterrenhemel is zwart en de wolken nog zwarter...
En dus is het landschap, hoewel besneeuwd, ook zwart. Ook de (besneeuwde) bergen zie je niet of nauwelijks. Maar wat is er mooier dan het poollicht te zien oprijzen vanachter die fraaie besneeuwd bergen? Die moeten dan wel worden aangelicht door een (half) maantje...
Aurora - de werkwijze
We merkten al op dat Rob en Threes steeds volop paraat staan en hun "derde oog" op die groene lijn gericht hebben...
Hobbelt die groene lijn een beetje op en neer dan blijven Rob en Threes gezellig met hun bezoek keuvelen. Maar o wee als de lijn opeens sterk vertikaal naar boven of beneden uitslaat!
Dan rennen ze beiden naar de voordeur en naar buiten en ja hoor: schitterend poollicht!
We hebben zelf kunnen ondervinden hoe fraai die match is tussen de heftige bewegingen van de groene lijn op de monitor en het zien van poollicht! Dat is echt instantaan!
Dit betekent dan ook echt dat je volledig paraat moet zijn, dus je camera dient op statief te staan en helemaal standje by.
Verder moet je zelf tenminste je fleeche al aan hebben, en je bergschoenen staan klaar bij de voordeur.
Enne... niet uitgebreid je schoenen gaan strikken, kost veels te veel kostbare tijd! Gewoon erin springen en naar buiten! Dichtstrikken kan altijd later nog (als je weer binnen bent...)
Merk op dat het poollicht meestal zo tussen 18 en 24 uur 's-avonds verschijnt. Je dient dus te zorgen om uiterlijk tegen 20 uur in de grote zaal aanwezig te zijn waar de monitor staat.
Wanneer het precies verschijnt is niet vantevoren aan te geven, het kan echt op elk willekeurig moment zijn.
Fotografie
Echte poollicht waarnemers willen het verschijnsel niet alleen met eigen ogen zien maar ook vastleggen op hun moderne digitale camera.
Dat kan ook perfect maar er zijn wel een aantal weetjes die je moet weten, komende uit het helverlichte Nederland...
Vantevoren wist ik al welk instrumentarium ik bij de hand zou hebben maar de praktijk is even andere koek...
In Nederland weet je dat je maximaal een luttel aantal seconden kunt belichten bij volle opening en ISO 800. Dat werkt op de Lofoten toch net even anders. De hemel is echt zwart afgezien van het licht van de sterren.
Omdat de hemel zo zwart is zie je ook het allerzwakste poollicht, iets wat in onze lage landen totaal verloren zou gaan in alle lichtvervuiling.
De eerste avond dat we poollicht aan het fotograferen sloegen stelde ik in op 2,5 seconden op ISO 800. Een gebruikelijke instelling voor in Nederland en Belgie.
Geleidelijk merkte ik dat het toch wel wat langer kon dus in één keer maar op 10 seconden. Ook dat blijkt geen enkel probleem: de hemelachtergrond is en blijft pikzwart.
Dan maar 15 seconden: ook probleemloos.
De volgende nacht, die van het echt fraaie poollicht, op 20 seconden. Nog niets aan de hand. Dan de maximale stand voor bulb: 30 seconden! Nog immer pikzwarte hemel...
Ik fotografeer met de 20D liever niet op ISO 1600 omdat de ruis dan duidelijk naar voren komt maar Roy doet het wel en ik kan dan niet achterblijven.
In de praktijk op de Lofoten blijkt deze instelling inderdaad de beste te zijn: 30 seconden op ISO 1600! Probeer dat eens in Nederland en/of Belgie!
Nu zal menigeen opmerken dat je dan gestreepte sterren krijgt. Daar hebben wij twee voordelen: de eerste is dat we beiden werken met het EF-S 10-22mm optiek en vaak op de 10mm stand. Tweede voordeel is dat poollicht zich vaak ophoudt in het noorden dus daar waar de sterren zich het langzaamst bewegen...
Ziedaar de voorwaarden voor zeer fraaie poollichtopnamen!
Het kan nog veeel mooier... Gebruik de nieuwste klasse digitale camera's zoals de Canon 5D mark II die vrijwel ruisvrije opnamen maakt tot op ISO 6400! En... kies daarbij het EF 24/1.4 optiek! Je kan dan veel korter belichten en dus veel beter de fijne structuren vastleggen die aurora zo bijzonder maken.
Om de fotoparagraaf mee af te sluiten nog een heel belangrijk puntje om even in het achterhoofd te houden. Het is koud op de Lofoten en je vraagt veel van je camera en dus van je accu. Neem in ieder geval je oplader mee! En heb altijd tenminste één volle reserve-accu bij de hand! Ik heb zelf meerdere nachten met een drietal lege accu's en een daardoor niet meer werkende 20D gestaan...
Een optie is ook om iets over de camera heen te leggen om de uitstraling, en dus afkoeling, te verhinderen.
Sightseeing
Voor reizen zoals deze om poollicht te zien is het altijd zeer verstandig een tweede niet aan de hoofdactiviteit gerelateerde activiteit achter de hand te hebben. Stel dat het onverhoopt eens alle dagen bewolkt is of er echt geen poollicht is te zien dan heb je gelijk helemaal niets om over naar huis te schrijven...
Ik doe dat zelf al sinds jaar en dag: die tweede activiteit! Ik verkeer daarbij in de gelukkige omstandigheid dat ik van winterse landschappen houd en ook van bergen. En laten die twee nu beiden op de Lofoten aanwezig zijn!
Tel daarbij op dat mijn aurorachasemaatje Roy ook wel iets heeft met (winters) weer en bergen en dan zit het helemaal goed.
De eerste paar dagen was het weer mooi zonnig en dan is het gewoon naar buiten en genieten en natuurlijk de camera's mee! Eerst de buurt verkennen en de volgende dag een eerste sessie iets verder weg en de alvast een kijkje halverwege de Matmora: kijken hoever we kunnen komen.
Later laat Rob weten dat we ook wel bovenop moeten kunnen komen en dat lukt dan ook. Vandaar heb je een schitterend uitzicht naar beide kanten. Zeker doen maar je moet wel goed bekend zijn met de bergen of anders Rob vragen mee te gaan als gids.
Theoretisch kan je ook helemaal naar de echte top maar dat is in deze tijd van het jaar niet bepaald verstandig gezien de forse afstand, tijd en winterse omstandigheden.
Valt er nog meer te beleven op de Lofoten? Jawel en zekers maar daarvoor moet je wel eerst even met de wagen naar de andere kant van het eiland. Daar ligt Svolvaer en Hellingsvaer. Het laatste dorpje is een echt vissersdorp. Kijk verder eens in Lofoten documentatie en je ziet wat er nog meer te beleven valt.
Kostenplaatje
Natuurlijk is zo'n reisje poollicht waarnemen niet voor niets. Daarvoor gaat alleen de zon op en het poollicht ook, maar dan wel op een hoge breedtegraad.
Je zal dus een retourtje PolarLightCenter moeten boeken. Hieronder een kostenweergave uitgaande van een week verblijf aldaar.
Opgemerkt mag worden dat Roy en ik niet elke euro drie keer hebben omgedraaid. Je zou b.v. de autohuur achterwege kunnen laten en uitsluitend zelf kunnen "kokkerelen". Je bewegingsruimte is dan echter wel behoorlijk beperkt en van een beetje "verwennerij" is dan ook geen sprake.
Resumerend
Het moge uit het bovenstaande duidelijk zijn. Het was een succes, een zinderend succes! De reis ernaartoe is inderdaad een makkie, het verblijf bij Rob en Trees een waar genoegen! Het is daar allemaal keurig voor elkaar en ze zijn hartelijk, zorgen voor alles en zijn zeer enthiousiast over hun hobby!
Poollicht is er inderdaad en hoe! En als je het allemaal een beetje weet uit te kienen nog meer zelfs. Het fraaie arctisch besneeuwde landschap met de bergen is op zich ook al een must.
Kortom: ben je echt geinteresseerd in fraai poollicht zoals je het in Nederland en Belgie nooit zal zien dan is er slechts één mogelijkheid: ga eens langs voor een weekje op het PolarLightcenter op de Lofoten!
Via deze site kan je alle benodigde info vinden.
Aurorachasemaatje Roy heeft ook een site waar veel over poollicht is opgenomen dus neem vooral ook daar eens een kijkje.
Om dit verslag mee te beeindigen een woord van grote dank aan Rob en Trees voor ons geweldig geslaagde verblijf in hun fraaie PolarLightCenter op de Lofoten!
| Wonders of Nature | Lights in the Atmosphere | Aurora Borealis - Northern Lights | Aurora - March 2009 - Lofoten, Norway |
Questions, information, remarks, etc. are welcomed! Please e-mail to: "info<at>casperterkuile.nl"
Messengers: "casper.ter.kuile<at>hotmail.com" and "casper.terkuile<at>yahoo.com"
And I am on Facebook and on Twitter too!